Πετάξτε τις πάνες

 Πετάξτε τις πάνες

Το μωρό μας μεγάλωσε, έγινε κιόλας 2 και εμείς, ανυπομονούμε για να απαλλαγεί επιτέλους από την πάνα, και σκεφτόμαστε μήπως ήρθε η ώρα να ξεκινήσουμε θερινά μαθήματα τουαλέτας. 

Το καλοκαίρι προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για να εκπαιδεύσουμε το μικρό μας να χρησιμοποιεί την τουαλέτα, αφού τα ρούχα είναι πιο λεπτά και ανεβοκατεβαίνουν πιο εύκολα από τα χειμωνιάτικα. Επίσης τώρα μπορούμε να το αφήνουμε γυμνούλι, κάτι που βοηθάει καλύτερα την κατάσταση αλλά και εκείνο να μάθει να ελέγχει το σώμα του. Οπλιζόμαστε με υπομονή και εφαρμόζοντας μικρά μυστικά επιτυχίας, αυτό το καλοκαίρι λέμε αντίο στις πάνες.

Όμως είναι το παιδί μας έτοιμο αναπτυξιακά για μια τέτοια αλλαγή ή μήπως βιαζόμαστε λίγο παραπάνω; Την απάντηση θα σας τη δώσει το μικρό σας με τη συμπεριφορά του. Γιατί μπορεί από την ηλικία των 2 ετών κάθε παιδί θεωρητικά να είναι έτοιμο να μάθει να χρησιμοποιεί την τουαλέτα, καλό θα είναι όμως να μην στεκόμαστε μόνο στον παράγοντα ηλικία. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ψάξουμε τα σημάδια εκείνα που μας αποκαλύπτουν πως είναι αρκετά ώριμο για να κόψει την πάνα. Το παιδί σας είναι έτοιμο να αρχίσει την εκπαίδευση τουαλέτας αν..

·         Γνωρίζει τις λέξεις «τσίσα», «πιπί», «κακά». «τουαλέτα» και καταλαβαίνει τη σημασία των λέξεων «βρεγμένο – στεγνό», «βρόμικο – καθαρό».

·         Καταλαβαίνει πότε κάνει κακά ή τσίσα και μας το δείχνει: αποσύρεται σε ένα μέρος που δεν το βλέπουμε για να κάνει την ανάγκη του – π.χ. πίσω από την πόρτα, σε κάποιο άδειο δωμάτιο σπιτιού-, μένει πολύ ήσυχο αυτή τη «σπουδαία» ώρα και δείχνει να συγκεντρώνεται σε ένα νοητό σημείο.

·         Μας ενημερώνει ότι τα έκανε, δείχνοντας την πάνα του, είτε λέγοντας «πιπί» ή «κακά». Το καλύτερο βέβαια από όλα είναι να μας προειδοποιεί ότι πρόκειται να λερώσει την πάνα του.

·         Δυσανασχετεί όταν φοράει πάνα και την τραβάει σαν να θέλει να τη βγάλει.

·         Παραμένει στεγνό για περισσότερες από 2 ώρες κάθε φορά που το αλλάζουμε και ξυπνάει καθαρό μετά το βραδινό ή μεσημεριανό ύπνο.

·         Ενεργείται σε προβλέψιμες ώρες της ημέρας, κάτι που δείχνει πως έχει μάθει να ελέγχει τους μυς του.

·         Έχει περιέργεια να μάθει τι ακριβώς κάνουμε όταν χρησιμοποιούμε την τουαλέτα.

Κάθε παιδί στα 2 ½ χρόνια του μπορεί νευρολογικά να ελέγξει τα αντανακλαστικά και τους σφιγκτήρες τόσο της κύστης όσο και του εντέρου του. 

Αφού σιγουρευτούμε πως το μικρό μας είναι έτοιμο να αποχαιρετήσει την πάνα και πως εμείς αυτή την περίοδο μπορούμε να αφιερώσουμε αρκετό χρόνο, δεν έχουμε παρά να ξεκινήσουμε τα μαθήματα τουαλέτας.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να εφοδιαστούμε με τα απαραίτητα αξεσουάρ. Στην αρχή θα χρειαστούμε ένα γιογιό και, αργότερα, ένα ασφαλές παιδικό κάθισμα που εφαρμόζεται στην κανονική τουαλέτα και ένα σκαλοπατάκι για να ανεβοκατεβαίνει μόνο του το μικρό μας αλλά και για να στηρίζει τα πόδια του όταν κάθεται. Και βέβαια, για να πάρει με καλό μάτι το γιογιό, πηγαίνουμε παρέα να το αγοράσουμε ώστε να επιλέξει αυτό που του αρέσει περισσότερο. Στην αγορά θα βρούμε γιογιό σε πολλά σχέδια και χρώματα, απλά ή καθισματάκια, με ήχους για να περνά ευχάριστα η ώρα του αλλά και με μηνύματα επιβράβευσης που ακούγονται κάθε φορά που τα καταφέρνει! Όταν μάθει να χρησιμοποιεί το γιογιό και εξοικειωθεί με τη διαδικασία, θα περάσουμε στην επόμενη φάση, όπου το κάθισμα τουαλέτας θα είναι άκρως απαραίτητο. 

Κάνουμε το μπάνιο μας μίνι παιδότοπο. Τα παιχνίδια θα διασκεδάζουν το μικρό μας και έτσι δεν θα βιάζεται να σηκωθεί από το γιογιό. Επίσης, μπορούμε να αγοράσουμε αυτοκόλλητα που θα του χαρίζουμε όταν η διαδικασία ολοκληρώνεται με επιτυχία τα οποία θα κολλάει σε μια καρτέλα που θα έχουμε φτιάξει.

Με το παιδί μας ώριμο, εμάς ξεκούραστους και καλοδιάθετους και το μπάνιο μας σωστό παλάτι παιχνιδιών, μένει να αποφασίσουμε την ημέρα που θα συστήσουμε στο μικρό μας το θρόνο του! Ακολουθώντας 6 έξυπνα βήματα, η επιτυχία της σχέσης τους είναι δεδομένη:

1.      Κουβεντιάζουμε χαλαρά και ήρεμα. Τονίζουμε στο παιδί μας πως έχει μεγαλώσει και πως έχει έρθει η ώρα να φοράει εσώρουχα όπως εμείς και να χρησιμοποιεί τη «δική» του τουαλέτα. Στη συνέχεια, του εξηγούμε πως τα τσίσα είναι τα υγρά που πίνουμε (νερό, γάλα κλπ.) και τα κακά τα φαγητά που τρώμε, τα οποία ο οργανισμός δεν χρειάζεται. Του λέμε πως το γιογιό χρησιμεύει για να κάνει τα τσίσα και τα κακά του ώστε να αδειάζει η κοιλίτσα και κάθε φορά που τα κάνει θα τα ρίχνουμε παρέα στην κανονική τουαλέτα και θα τραβάμε το καζανάκι. Επίσης, καλό είναι να είμαστε προετοιμασμένη να δεχτούμε μια ερώτηση του τύπου «που πάνε τα κακά και τα τσίσα;» ή «και αν ρουφήξει και εμένα;». Κάνουμε σαφές πως το νερό παρασύρει το περιεχόμενο της λεκάνης σε μια μεγάλη, μακρινή θάλασσα και το διαβεβαιώνουμε πως η λεκάνη δεν ρουφάει παιδάκια. Επίσης, ξεκαθαρίζουμε πως την ανάγκη μας την κάνουμε μόνο στο μπάνιο.

2.      Συστήνουμε το γιογιό. Αφού το μικρό μας μας ανακοινώνει πως λέρωσε ή πως ετοιμάζεται να λερώσει την πάνα του, το βάζουμε να καθίσει όπως είναι με την πάνα στο γιογιό. Στην πρώτη περίπτωση το αφήνουμε για λίγο, ενώ στη δεύτερη το αφήνουμε να κάνει τα κακάκια του ενώ κάθεται. Αν ακόμα δεν μας ενημερώνει για την ανάγκη του, παρατηρούμε την ώρα που συνηθίζει να ενεργείται και το βάζουμε τότε στο γιογιό. Το παιδί πρέπει να συνδέσει στο μυαλουδάκι του την «ανάγκη» του με το γιογιό.

3.      Βοηθάμε στην αναγνώριση συμπτωμάτων. Αφήνουμε το παιδάκι μας γυμνούλι από τη μέση και κάτω για να νιώθει «ελεύθερο» και να αρχίσει να αναγνωρίζει τα σημάδια που «στέλνει» το σώμα του αλλά και να τα συνδέει με τα αποτελέσματα. Τις πρώτες μέρες τα ατυχήματα διδάσκουν το μικρό μας. Μαθαίνει να συνδυάζει τη συγκεκριμένη ενόχληση που νιώθει με την αντίστοιχη ανάγκη – τσίσα ή κακά. Επειδή τα τσίσα δεν είναι και τόσο ελεγχόμενα, φροντίζουμε να το ρωτάμε κάθε τόσο «θες να πάμε στο γιογιό;». Για να τα κάνει ευκολότερα, δοκιμάζουμε το παλιό γνωστό κόλπο: αφήνουμε το νερό της βρύσης να τρέχει για λίγο.

4.      Κάνουμε επίδειξη. Εκμεταλλευόμαστε την έμφυτη περιέργεια αυτής της ηλικίας και την τάση που έχει το μικρό μας να μας μιμείται και γινόμαστε σωστό πρότυπο. Αφήνουμε την πόρτα ανοιχτή όταν θέλουμε να πάμε τουαλέτα ώστε το παιδί να παρακολουθεί όσα κάνουμε – για να μην υπάρξει σύγχυση, αν έχουμε κοριτσάκι αφήνουμε εμείς την πόρτα ανοιχτή και αν έχουμε αγοράκι ο μπαμπάς του, ο οποίος καλό θα είναι να είναι καθιστός όταν κάνει πιπί του, τουλάχιστον όσο διαρκεί η εκπαίδευση. Όσο μας βλέπει, περιγράφουμε τι κάνουμε: κατεβάζουμε το εσώρουχό μας, καθόμαστε στην τουαλέτα, σκουπιζόμαστε με χαρτί που στη συνέχεια πετάμε στον κάδο δίπλα μας, ανεβάζουμε το εσώρουχό μας, πατάμε καζανάκι και, τέλος, πλένουμε τα χέρια μας.  

5.      Καλλιεργούμε τη συνήθεια. Ενθαρρύνουμε το μικρό μας να κάθεται στο γιογιό του και να κάνει εκεί την ανάγκη του τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα. Αν βαριέται να κάθεται ή βιάζεται να σηκωθεί για να συνεχίσει το παιχνίδι του, καθόμαστε και εμείς μαζί του και πιάνουμε κουβεντούλα, λέμε μαζί το αγαπημένο του τραγούδι, διαβάζουμε ένα παραμύθι ή φέρνουμε το παιχνίδι του στο μπάνιο. Δεν ξεχνάμε πως πρέπει να είναι χαλαρό και ήρεμο για να ενεργηθεί και όχι αγχωμένο. Έπειτα από 3 – 4 εβδομάδες «επιμονής» στις 3 τουλάχιστον ημερήσιες επισκέψεις στο γιογιό, το παιδί θα έχει συνηθίσει τη διαδικασία. Όταν δούμε πως τα καταφέρνει καλά, εφαρμόζουμε το ειδικό καθισματάκι στη λεκάνη και χρησιμοποιώντας το σκαμνάκι το ενθαρρύνουμε να ανέβει και ξεκινήσει να κάνει τσίσα του εκεί που κάνουμε και εμείς.

6.      Το επαινούμε για την «επιτυχία» του. Κάθε φορά που το μικρό μας καταφέρνει να χρησιμοποιήσει το γιογιό σωστά το επαινούμε με ενθουσιασμό! Δεν ξεχνάμε βέβαια να είμαστε συγκεκριμένοι στον επαινό μας: «λέμε μπράβο που έκανες τσίσα/ κακά στο γιογιό σου/λεκάνη! Το αγκαλιάζουμε του δίνουμε ένα γλυκό φιλί και μπορούμε επίσης να του προσφέρουμε ένα αυτοκόλλητο για να το κολλήσει στην καρτέλα του. Το παιδί πρέπει να καταλάβει πως καταφέρνει κάτι πολύ σπουδαίο και να νιώσει υπερήφανο για τον εαυτό του επειδή πρώτα απ’ όλα είμαστε εμείς υπερήφανοι για εκείνο.

Η νύχτα θέλει την πάνα της. Μπορεί το μικρό μας να τα καταφέρνει μια χαρά και όλη μέρα να κάνει την ανάγκη του στο γιογιό, το να μένει όμως στεγνό κατά το βραδινό ύπνο είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολο. Έχοντας στο μυαλό μας πως το ουροποιητικό σύστημα στα παιδιά κάτω των 3 ετών δεν έχει ωριμάσει ακόμα τόσο πολύ ώστε να μένουν όλη νύχτα στεγνά, δεν βιαζόμαστε και διατηρούμε την πάνα για λίγο καιρό ακόμα. Λέμε βέβαια στο μικρό μας πως, αν ξυπνήσει τη νύχτα και θέλει να κάνει πιπί του, να μας φωνάξει για να πάμε μαζί στο γιογιό. Ακόμα και να στην αρχή βρίσκουμε βρόμικη την πάνα το επόμενο πρωινό, επιμένουμε κάθε βράδυ πως φοράμε την πάνα αλλά όταν θέλει να κάνει τσίσα, πρέπει να τα κάνει στο γιογιό, όπως ακριβώς κάνει και την ημέρα. Όταν δούμε πως η πάνα του παραμένει στεγνή για 3 συνεχόμενα βράδια, έχει έρθει η ώρα για την νυχτερινή εκπαίδευση τουαλέτας. Την αφαιρούμε λοιπόν και αφήνουμε το παιδάκι μας με το βρακάκι του. Στρώνουμε ένα ειδικό κάλυμμα που θα προστατεύει το στρώμα από πιθανά ατυχήματα, κάτω από το σεντόνι του. Φροντίζουμε 2 ώρες πριν ξαπλώσει να μην έχει πιει πολλά υγρά. Πριν το καληνυχτίσουμε, το βάζουμε να κάνει τσίσα στο γιογιό ή στη λεκάνη. Η νυχτερινή ενούρηση αφορά παιδιά κυρίως αγόρια που μετά το 5^ο έτος της ηλικίας τους συνεχίζουν να μην μένουν στεγνά κατά το βραδινό ύπνο. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο στο μικρό μας, ενημερώνουμε τον παιδίατρο μας.

Δεν υπάρχουν κανόνες για το πόσο διαρκεί η εκπαίδευση της τουαλέτας, γιατί όλα τα παιδιά δεν είναι ίδια. Η εκπαίδευση μπορεί να διαρκέσει από 4 εβδομάδες μέχρι και 3 μήνες, ανάλογα πάντα από το χαρακτήρα του παιδιού, την ωριμότητά του και τη δική μας διάθεση. Τα στοιχεία μας δείχνουν πως τα πιο πολλά παιδιά μαθαίνουν πρώτα να ελέγχουν το έντερο τους και μετά την κύστη τους και πως αρκετά συχνά χρειάζεται να φτάσουν τα 3 ½ χρόνια για να καταφέρουν να μένουν στεγνά και τη νύχτα.

Είναι απόλυτα φυσιολογικό το μικρό μας να έχει «ατυχήματα». Ας μην ξεχνάμε πως αυτή τη στιγμή στη ζωή του συντελείται μια πολύ σημαντική αλλαγή και χρειάζεται χρόνο μέχρι να εξοικειωθεί με το νέο τρόπο που θα κάνει την ανάγκη του. Βέβαια, τα συνεχή ατυχήματα ενδεχομένως είναι σημάδι πως το παιδάκι μας τελικά δεν είναι τόσο έτοιμο αναπτυξιακά να αποχωριστεί τις πάνες. Ή μπορεί να είναι ώριμο αναπτυξιακά, αλλά να συμβαίνει κάτι σημαντικό στη ζωή του ή τη δική μας: μια μετακόμιση, ο ερχομός ενός μωρού, μια αρρώστια, ένα διαζύγιο, αν μόλις κόψαμε την πιπίλα, αν αυτή την περίοδο είμαστε πολύ πιεσμένοι στη δουλειά και δεν έχουμε χρόνο κ.λ.π. Καλό θα είναι λοιπόν να περιμένουμε λίγο.

Τα 3 προσόντα της σωστής μανούλας είναι:

1.      Υπομονή. Ξέρουμε, πριν ακόμα βάλουμε μπροστά την εκπαίδευση τουαλέτας, πως μπορεί τα πράγματα να μην πάνε όπως τα έχουμε φανταστεί. Μπορεί, για παράδειγμα, το παιδί να μην μας ακούει ή μπορεί να διανύει ακόμα τη φάση του αρνητισμού. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένες για όλα, και αν δούμε τα δύσκολα, να μην το πιέζουμε και να μην φωνάζουμε. Ας προσπαθήσουμε ξανά 2 εβδομάδες αργότερα.

2.      Ψυχραιμία. Δεν δείχνουμε ποτέ τη δυσαρέσκειά μας ή τα νεύρα μας που το μικρό μας «τα έκανε» στο φρεσκοσφουγγαρισμένο πάτωμα ενώ του έχουμε πει τόσες φορές πως το γιογιό είναι για αυτή τη δουλειά! Επίσης, αποφεύγουμε φράσεις του στιλ «είσαι κακό παιδί, πάλι βράχηκες;» ή «πουφ, πόσο βρωμάνε τα κακάκια σου!». Μερικά παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα με αυτά τα θέματα και μπορεί να προσβληθούν, να «κρατιούνται» επίτηδες και να μην πηγαίνουν στην τουαλέτα από ντροπή μήπως ακούσουν πάλι κάποιο σχόλιο που θα τα φέρει σε δύσκολη θέση. Φροντίζουμε να είμαστε ευχάριστες και να ενθαρρύνουμε διαρκώς το παιδί να προσπαθεί.

3.      Αποδοχή. Δεν συγκρίνουμε τις «επιδόσεις» του παιδιού μας με εκείνες που είχε πριν από χρόνια το αδερφάκι του, που έμαθε πανεύκολα να κάθεται στην τουαλέτα και που είχε ελάχιστα ατυχήματα. Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και ως τέτοιο πρέπει να το αντιμετωπίζουμε. Αποδεχόμαστε λοιπόν το άγχος του για τη νέα αλλαγή και έχουμε στο νου μας πως ότι «δούλεψε» στο μεγάλο μας παιδί δεν σημαίνει πως θα «δουλέψει» και στο μικρό.

Εκτός από τα μαθήματα τουαλέτας, τώρα που το μικρό μας μαθαίνει να αυτοεξυπηρετείται πρέπει να του παραδώσουμε και μαθήματα σωστής υγιεινής.

·         Εξηγούμε πως πρέπει να πλένουμε τα χέρια μας πριν και μετά την ανάγκη μας.

·         Βοηθούμε το κοριτσάκι μας να μάθει να σκουπίζετε σωστά δηλαδή από μπροστά προς τα πίσω. Μπορούμε να του δώσουμε το χαρτί και εμείς, κρατώντας το χεράκι του, να κάνουμε τη συγκεκριμένη κίνηση. Αν έχουμε αγοράκι, του δείχνουμε κατά τον ίδιο τρόπο πώς να σκουπίζει τον ποπό του. 

·         Τονίζουμε πως πρέπει να σκουπίζεται απαλά. Το έντονο σκούπισμα μπορεί να ερεθίσει το δέρμα και να το καταστήσει ευάλωτο σε μολύνσεις.

Πηγή: Παιδί και νέοι γονείς «Λωρέττα Θωμαίδου»